ICO trở lại, sẽ thay thế Airdrop vào năm 2026?

Tác giả: blocmates

Biên dịch: Luffy, Tin tức Foresight

Nếu bạn đã hoạt động gần đây trên thị trường tiền điện tử, không khó để nhận thấy một xu hướng: cơn sốt airdrop đang dần giảm nhiệt, trong khi phát hành token lần đầu (ICO) đang quay trở lại mạnh mẽ, đồng thời thị trường đang chuyển từ mô hình tài trợ do vốn đầu tư mạo hiểm dẫn dắt sang huy động vốn phi tập trung.

ICO không phải là điều mới mẻ, một số đồng tiền phổ biến nhất trong lĩnh vực tiền điện tử (như Ethereum, Augur) đều hoàn thành phát hành ban đầu thông qua ICO. Tuy nhiên, chúng ta phải thừa nhận rằng, sau một giai đoạn “im lặng” dài từ năm 2022 đến 2024 (trong đó việc huy động vốn cho các dự án chủ yếu được thực hiện thông qua các giao dịch đầu tư mạo hiểm kín), ICO đã chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ vào năm 2025.

Tại sao ICO lại quay trở lại?

Một quan điểm được ủng hộ về việc tài trợ theo hình thức ICO đang trở lại là: kể từ cơn sốt ICO đầu tiên từ 2014-2018, số lượng người tham gia vào tiền điện tử đã tăng lên gấp ba lần so với ban đầu, với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm kép đạt 4,46%, và trình độ chuyên môn trung bình của người tham gia cũng đã được nâng cao đáng kể. Thêm vào đó, việc cung cấp stablecoin gia tăng đã tự nhiên mở rộng quỹ vốn có sẵn, cũng như khiến nhiều người sẵn lòng mua token giảm giá trước sự kiện phát hành token (TGE).

Mặc dù tuyên bố này có sức hấp dẫn, nhưng sự gia tăng số lượng người tham gia thị trường không phải là động lực chính cho sự trở lại của cơ chế ICO. Để tìm ra nguyên nhân cốt lõi của sự phục hồi, chúng ta cần xem xét những thiếu sót vốn có của mô hình tài trợ hiện tại.

Quan sát kỹ lưỡng chu kỳ thị trường từ 2022-2024, bạn sẽ nhận thấy: Nhiều dự án huy động vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm với định giá pha loãng hoàn toàn (FDV) thấp, nhưng bằng cách giảm bớt lưu lượng phát hành ban đầu, khiến token đạt FDV cao hơn nhiều so với lúc huy động vốn khi niêm yết công khai.

Dưới đây là một số trường hợp từ năm 2022 đến 2024:

Như bảng đã chỉ ra, những người trong ngành đã chiếm đoạt phần lớn lợi nhuận, trong khi không gian lợi nhuận của các nhà đầu tư nhỏ lẻ bị thu hẹp nghiêm trọng.

Nói một cách đơn giản, cơ hội kiếm lợi từ altcoin chủ yếu tập trung trong tay những người nội bộ, còn các nhà đầu tư nhỏ lẻ thì hoặc là mua token với giá quá cao, hoặc là nhanh chóng bán tháo sau khi nhận airdrop. Điều này phần lớn là do airdrop thường được coi là “tiền miễn phí”, dẫn đến áp lực bán ngay lập tức.

Cấu trúc này khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ cảm thấy mệt mỏi: Do tỷ lệ rủi ro trên lợi nhuận liên tục xấu đi, họ dần mất niềm tin vào việc đầu tư vào các đồng coin truyền thống.

Sau đó, vốn của các nhà đầu tư nhỏ lẻ chuyển sang memecoin, loại tài sản có rào cản gia nhập thấp, tính biến động cao và không có sự tham gia của quỹ đầu tư mạo hiểm, đã thúc đẩy cơn sốt memecoin và sự trỗi dậy nhanh chóng của các nền tảng phát hành memecoin.

Cuối cùng, điều này đã dẫn đến sự chênh lệch lợi ích ngày càng nghiêm trọng giữa các nhà đầu tư nhỏ lẻ, đội ngũ dự án và các quỹ đầu tư mạo hiểm, với mục tiêu khuyến khích của cả ba bên ngày càng khác biệt.

• Các nhà đầu tư nhỏ mong muốn cơ hội tham gia công bằng hơn
• Các dự án cần một cộng đồng bền vững thay vì đầu cơ ngắn hạn
• Các quỹ đầu tư mạo hiểm thường tìm kiếm lợi nhuận không đối xứng giai đoạn đầu.

Sự căng thẳng này đã khiến thị trường cần một mô hình hoàn toàn mới để tái điều chỉnh văn hóa khuyến khích của toàn bộ hệ sinh thái, và sự hồi sinh của hình thức huy động vốn ICO chính là biểu hiện của sự chuyển biến này.

Sự hấp dẫn của ICO không chỉ ở việc cung cấp một hình thức huy động vốn khác, mà còn ở cấu trúc khuyến khích rõ ràng hơn, cho phép các nhà đầu tư nhỏ tham gia với điều kiện công bằng hơn.

Lý do ICO có thể thay thế airdrop

Dựa trên những lý do đã nêu, chúng tôi có lý do để tin rằng, văn hóa khuyến khích thị trường có thể chuyển sang mô hình “ràng buộc lợi ích”, thay thế cho mô hình airdrop “đổi nhiệm vụ lấy thưởng” truyền thống bằng việc giảm giá ICO.

Các dấu hiệu liên quan đã bắt đầu xuất hiện. MegaETH và Monad đều đã sử dụng một phần cổ phần từ các vòng đầu tư trước đó để bán công khai. Mặc dù các động thái này không hoàn toàn là phát hành ICO, nhưng việc phát hành token cho công chúng theo định giá vòng đầu tư là một bước đi đúng hướng.

ICO thường được coi là một phương thức phân phối token tự nhiên hơn, nhấn mạnh vào “liên kết lợi ích”: Người tham gia đầu tư vốn của mình với mức định giá cơ bản, có thể là một vòng gọi vốn đơn lẻ hoặc cấu trúc thang bậc với nhiều mức giá khác nhau.

Về lý thuyết, điều này có thể giúp người dùng thiết lập mối liên kết tâm lý và kinh tế mạnh mẽ hơn với dự án.

Bởi vì người tham gia mua token trực tiếp thay vì nhận miễn phí, họ thường có xu hướng giữ lâu dài hơn. Điều này giúp đảo ngược xu hướng thời gian nắm giữ tài sản trên chuỗi ngày càng ngắn lại trong chu kỳ gần đây.

Ngoài ra, ICO được kỳ vọng sẽ tái cấu trúc không gian lợi nhuận của thị trường altcoin: việc huy động vốn công khai thường có độ minh bạch cao hơn, khối lượng lưu thông và định giá rõ ràng, và so với mô hình token do quỹ đầu tư mạo hiểm dẫn dắt, FDV của nó thường hợp lý hơn.

Cấu trúc này tăng khả năng cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia sớm có được lợi nhuận đáng kể, thay vì phải cạnh tranh để nhận phần chia sẻ với những người nội bộ được hưởng mức giảm giá lớn.

So với trước đây, nhiều dự án airdrop do thiết kế khuyến khích kém đã sinh ra văn hóa “nhận được thì bán ngay” phổ biến. Trong khi đó, ICO cung cấp lựa chọn hợp lý và bền vững hơn về phân phối token cũng như xây dựng cộng đồng trong giai đoạn đầu.

Sự trỗi dậy của các nền tảng tài trợ sớm và những bài học cho ICO

Tháng trước, ngành công nghiệp tiền điện tử đã chứng kiến một vụ mua lại lớn: Coinbase đã mua lại nền tảng tài chính trên chuỗi Echo với giá 375 triệu đô la. Vụ mua lại này bao gồm sản phẩm Sonar của Echo - một công cụ cho phép bất kỳ ai khởi xướng việc bán token công khai.

Trong khi đó, Coinbase cũng đã ra mắt nền tảng phát hành ứng dụng gốc, dự án hợp tác đầu tiên là Monad.

Ngoài Echo và Coinbase, các nền tảng huy động vốn sớm đã thể hiện xu hướng phát triển. Kaito đã ra mắt nền tảng phát hành riêng MetaDAO, định nghĩa lại nội dung của ICO.

MetaDAO đặc biệt đáng chú ý. Sự xuất hiện của nền tảng này phản ánh rõ ràng sự chán ghét của thị trường đối với mô hình “nội bộ dẫn dắt, phát hành FDV cao”. Mục tiêu của nó là giúp các dự án khởi động sớm thông qua ICO có lưu lượng cao, đạt được sự phát triển lâu dài.

Điều này cho thấy, thị trường đã hoàn toàn sẵn sàng cho sự trở lại của ICO, nhưng không phải là bất kỳ hình thức ICO nào, mà là một mô hình huy động vốn được lên kế hoạch cẩn thận, thực hiện đúng cách, có thể tạo ra sự gắn kết lợi ích tích cực giữa đội ngũ, cộng đồng và thị trường tổng thể.

Làm thế nào để thực hiện bố cục tốt?

Công bằng mà nói, chúng tôi đã chỉ ra trước đó rằng sự hồi sinh của ICO phản ánh sự suy nghĩ lại của thị trường về văn hóa khuyến khích, mà cốt lõi là tạo ra cơ hội công bằng hơn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Điều này có nghĩa là các bên dự án và nhà đầu tư nhỏ lẻ cần phải điều chỉnh lợi ích, phát triển một cộng đồng bền vững hơn với những người dùng tích cực và các nhà nắm giữ token kiên định. Trên thực tế, điều này cũng báo hiệu rằng thời đại “token miễn phí” có thể sắp kết thúc.

Nhìn lại một số airdrop thành công có ảnh hưởng sâu sắc đến hệ sinh thái (như HYPE), chúng ta có thể thấy không gian tối ưu hóa thiết kế phân phối:

Lấy Hyperliquid làm ví dụ, người dùng thực sự (chứ không phải “thợ mỏ” đầu cơ) tham gia bằng cách trả phí giao dịch và chịu rủi ro thực tế, phần thưởng mà họ nhận được được gắn liền với sự thành công của sản phẩm.

Trường hợp này cho thấy, khi cấu trúc khuyến khích được thiết kế hợp lý, việc tham gia của các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể vừa có ý nghĩa vừa bền vững, chứ không phải chỉ là hành vi đầu cơ tạm thời.

Chúng tôi cho rằng, tư duy này sẽ thâm nhập vào mô hình hoạt động của ICO: Trong tương lai, ICO có thể cung cấp chiết khấu cho những người dùng “có hành vi trên chuỗi chín muồi hơn, độ tin cậy cao hơn”, từ đó thay thế việc phân phát theo kiểu airdrop truyền thống.

Một bộ dữ liệu vào năm 2024 có thể giải thích vấn đề: Sau khi phát airdrop token, hơn 80% người dùng nhẹ có xu hướng bán trong vòng 7 ngày, trong khi tỷ lệ này ở người dùng nặng chỉ là 55%.

Để đạt được thành công trong tương lai tưởng tượng, người tham gia cần thiết lập một tư duy dài hạn và điều chỉnh hành động của mình dựa trên đó.

Điều này có nghĩa là cần phải nuôi dưỡng lòng trung thành của người dùng đối với địa chỉ ví cụ thể, nhằm xây dựng uy tín và thể hiện hành vi trên chuỗi nhất quán, phối hợp.

Hành vi này có thể bao gồm việc thử nghiệm các giao thức khác nhau, triển khai thanh khoản vào các quỹ, đóng góp cho các sản phẩm công cộng như Gitcoin và các hoạt động có ý nghĩa khác trên chuỗi.

Mặc dù đánh giá của thị trường về các dự án như Kaito vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều, nhưng chúng tôi dự đoán rằng chúng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình giai đoạn tiếp theo của thị trường.

Ví dụ, ngưỡng yap kết hợp hành vi trên chuỗi đã được xác minh có thể trở thành tiêu chí chính cho tư cách tham gia ICO hoặc phân bổ token giảm giá, thưởng cho những người tham gia thể hiện cam kết liên tục và ràng buộc lợi ích.

Nếu mô hình trên trở thành bình thường, một cách để mở rộng lợi nhuận là sử dụng các sản phẩm như INFINIT hoặc Giza để phân bổ vốn trong nhiều hệ sinh thái.

Mặc dù phương pháp này có thể bị hạn chế hiệu quả trong các tình huống mà tuổi thọ ví và trọng số hành vi lịch sử cao, nhưng nếu chỉ sử dụng hoạt động trên chuỗi làm tiêu chuẩn đánh giá cho việc tham gia ICO hoặc phân phối giảm giá, thì ưu điểm của nó vẫn sẽ rất rõ ràng.

Vấn đề và thách thức tiềm tàng

ICO vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức để trở thành phương thức huy động vốn và phân phối phần thưởng mặc định trong ngành công nghiệp tiền điện tử.

Một thách thức then chốt là, giống như việc tài trợ do vốn đầu tư mạo hiểm dẫn dắt, mô hình kinh tế token ICO được thiết kế kém có thể dẫn đến thất bại.

Nếu một dự án định giá token quá cao, đặc biệt là so với giá trị thị trường hiện tại (mà giá trị thị trường hiện tại thường bị ảnh hưởng bởi lưu thông thấp và thao túng FDV cao), thì những token này có thể vẫn khó được công nhận trên thị trường công khai.

Ngoài ra, các yếu tố liên quan đến quản lý và pháp lý cũng tạo thành những trở ngại lớn. Mặc dù tính minh bạch về quy định đối với tiền điện tử ngày càng được cải thiện ở một số khu vực pháp lý, nhưng vẫn còn nhiều vùng xám trong ICO ở các khu vực có tiềm năng vốn cao.

Những sự không chắc chắn về pháp lý này có thể trở thành rào cản cho sự thành công của ICO, và trong một số trường hợp, có thể đẩy các dự án khó thu hút đủ sự chú ý trở lại cho các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Một thách thức thú vị khác mà ICO phải đối mặt là khả năng bão hòa thị trường. Do nhiều dự án thường tiến hành huy động vốn cùng một lúc, sự chú ý của người tham gia có thể bị phân tán, dẫn đến sự nhiệt tình tổng thể đối với ICO có thể giảm xuống. Điều này có thể dẫn đến “mệt mỏi ICO” phổ biến, từ đó kìm hãm sự tham gia rộng rãi và động lực thị trường.

Ngoài những thách thức này, với việc thị trường có thể chuyển sang ICO, các dự án còn nhiều yếu tố quan trọng khác cần xem xét, bao gồm điều phối cơ chế khuyến khích, sự tham gia của cộng đồng và rủi ro cơ sở hạ tầng, tất cả đều phải được giải quyết để đảm bảo thành công bền vững.

Kết luận

Hiện tại, yêu cầu của thị trường rất rõ ràng: mọi người khao khát một sự phát hành dự án công bằng hơn, giảm thiểu các trò lừa đảo của quỹ đầu tư mạo hiểm. Tình trạng của thị trường altcoin cũng phản ánh điều này - lượng nắm giữ giao ngay giảm, khối lượng giao dịch hợp đồng vĩnh viễn tăng.

Chúng tôi cho rằng, điều này rõ ràng cho thấy các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã từ bỏ lợi nhuận dài hạn đến mức lớn và thay vào đó lựa chọn các hình thức đầu tư mang tính đầu cơ hơn.

Từ góc độ kinh tế chú ý, tình hình này càng nghiêm trọng hơn: nó không chỉ gây hại cho toàn ngành mà còn cản trở sự đổi mới.

Sự trở lại của ICO dường như là một bước đi đúng hướng. Nhưng nó khó có thể hoàn toàn thay thế những gì chúng ta đã quen thuộc với airdrop, mà có khả năng trở thành một động lực thúc đẩy, tạo ra một mô hình kết hợp, trong đó lợi ích dài hạn sẽ trở thành cốt lõi của bất kỳ chiến lược thị trường nào của dự án.