AI thông minh cần xác minh danh tính, zk-SNARK đưa ra giải pháp.

zk-SNARK (ZKPs) có khả năng trở thành trụ cột của kỷ nguyên AI đáng tin cậy và xác minh kỹ thuật số, cung cấp cho cá nhân và tổ chức một cách tương tác an toàn và minh bạch trên nền tảng và qua biên giới.

Đối với AI và niềm tin, đây là một thời đại “thú vị”.

Hiện nay, ngày càng nhiều công ty đầu tư bắt đầu sử dụng các tác nhân AI để xem xét các báo cáo nghiên cứu và tài liệu công ty. Trong khi đó, con người lại được yêu cầu cung cấp các dữ liệu sinh trắc học ngày càng nghiêm ngặt, chẳng hạn như quét khuôn mặt, mẫu giọng nói và các mẫu hành vi, chỉ để chứng minh rằng họ không phải là robot. Và một khi các dữ liệu này bị rò rỉ, chúng có thể bị các robot do AI điều khiển lợi dụng một cách ác ý, thông qua danh tính giả mạo rất giống thật để giả mạo người thật, từ đó vượt qua những hệ thống được thiết lập để bảo vệ chúng. Điều này đã khiến chúng ta rơi vào một cuộc chạy đua vũ trang mới kỳ lạ - càng yêu cầu cung cấp dữ liệu sâu hơn cho phương thức xác minh, thì một khi bị rò rỉ, mức độ thiệt hại sẽ càng nghiêm trọng. Vậy chúng ta thực sự nên xác nhận đối tượng tương tác là ai (hoặc cái gì)?

Yêu cầu con người giữ sự minh bạch, nhưng lại chấp nhận sự thao tác bí mật của máy móc, điều này là trái với lý lẽ. Dù là robot hay người dùng mạng, đều cần một phương thức xác minh danh tính tốt hơn. Để giải quyết vấn đề này, không thể dựa vào việc thu thập vô tận nhiều hơn và sâu hơn dữ liệu sinh trắc học, cũng không thể dựa vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung (điều này đối với hacker giống như “bẫy mật”). zk-SNARK chỉ ra cho chúng ta một lối thoát, cho phép AI và con người có thể xác minh danh tính một cách hiệu quả trong khi vẫn bảo vệ an toàn của chính mình.

Thâm hụt niềm tin cản trở sự phát triển

Thiếu hụt danh tính AI có thể xác minh sẽ mang lại rủi ro thị trường trực tiếp. Khi các tác nhân AI có thể giả mạo con người, thao túng thị trường hoặc thực hiện các giao dịch không được ủy quyền, các doanh nghiệp sẽ tự nhiên thận trọng trong việc quyết định có nên triển khai hệ thống tự động hóa trên quy mô lớn hay không. Thực tế, các mô hình ngôn ngữ lớn được “tinh chỉnh” dựa trên tập dữ liệu nhỏ để cải thiện hiệu suất có xác suất tạo ra đầu ra có hại cao gấp 22 lần so với mô hình cơ sở; trong khi tỷ lệ thành công của chúng trong việc vượt qua các biện pháp bảo vệ an ninh và đạo đức của hệ thống (quá trình này được gọi là “vượt ngục”) thậm chí còn tăng gấp ba lần khi đối mặt với các hệ thống sẵn sàng sản xuất. Nếu không có xác minh danh tính đáng tin cậy, mỗi tương tác AI đều là một bước tiến tới các lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn.

Độ phức tạp của vấn đề không chỉ dừng lại ở đây. Nó không đơn giản như việc ngăn chặn những kẻ xấu triển khai các tác nhân bất hợp pháp, vì chúng ta không đối mặt với một giao diện AI đơn lẻ. Trong tương lai, sẽ có ngày càng nhiều tác nhân AI tự chủ với khả năng ngày càng mạnh mẽ. Trong đại dương của các tác nhân này, làm thế nào chúng ta có thể xác định chính xác mình đang tương tác với ai? Ngay cả các hệ thống AI hợp pháp cũng cần phải có các chứng chỉ có thể xác minh, để tham gia vào nền kinh tế tác nhân mới nổi. Ví dụ, khi một robot AI thực hiện giao dịch với một robot khác, cả hai bên đều phải có khả năng xác nhận tính xác thực của danh tính nhau, phạm vi ủy quyền hoạt động và khung trách nhiệm rõ ràng.

Bên con người trong phương trình này cũng gặp rất nhiều vấn đề. Hệ thống xác minh danh tính truyền thống không chỉ khiến người dùng phải đối mặt với nguy cơ rò rỉ dữ liệu quy mô lớn, dễ dàng khuyến khích sự giám sát theo kiểu độc tài, mà còn dung túng các công ty lớn kiếm hàng tỷ đô la bằng cách bán thông tin cá nhân thuộc về người dùng - tất cả đều xuất phát từ chính người dùng nhưng không được bồi thường một xu nào. Do đó, con người một cách bản năng chống lại việc chia sẻ thêm dữ liệu cá nhân, trong khi sự tiến hóa của công nghệ xác minh lại tiếp tục đòi hỏi thông tin cá nhân sâu hơn.

zk-SNARK: Cầu nối giữa quyền riêng tư và trách nhiệm

zk-SNARK cung cấp một giải pháp cho vấn đề có vẻ khó khăn này. ZKPs cho phép các thực thể (dù là con người hay trí tuệ nhân tạo) xác minh các tuyên bố cụ thể mà không tiết lộ dữ liệu cơ bản, đồng thời không trực tiếp tiết lộ thông tin nhạy cảm. Ví dụ, người dùng có thể chứng minh rằng họ đã đủ 21 tuổi mà không cần tiết lộ ngày sinh; các tác nhân AI có thể chứng minh rằng dữ liệu đào tạo của họ tuân thủ các quy tắc đạo đức mà không cần tiết lộ thuật toán độc quyền; các tổ chức tài chính có thể xác minh rằng khách hàng của họ đáp ứng các yêu cầu quy định mà không cần lưu trữ thông tin cá nhân có thể bị rò rỉ.

Đối với các tác nhân AI, ZKPs có thể thiết lập cơ chế tin cậy sâu sắc cần thiết, vì những gì chúng ta cần xác minh không chỉ là kiến trúc công nghệ, mà còn bao gồm các mô hình hành vi, khả năng chịu trách nhiệm pháp lý và danh tiếng xã hội. Nhờ vào ZKPs, các tuyên bố xác minh này có thể được lưu trữ trên chuỗi dưới dạng biểu đồ tin cậy có thể xác minh.

Chúng ta có thể coi đây là một lớp danh tính có thể kết hợp hoạt động trên nhiều nền tảng và trong nhiều khu vực pháp lý. Khi các tác nhân AI xuất trình chứng chỉ, họ có thể chứng minh rằng dữ liệu đào tạo của họ tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức, kết quả đầu ra đã được kiểm toán, và tất cả các hành động đều được liên kết với các thực thể con người có thể bị truy cứu trách nhiệm mà không tiết lộ thông tin độc quyền.

ZKPs có khả năng thay đổi hoàn toàn mô hình hiện tại, cho phép chúng ta thực hiện xác minh danh tính mà không cần cung cấp dữ liệu nhạy cảm, nhưng việc ứng dụng công nghệ này hiện vẫn chậm. Công nghệ này vẫn thuộc lĩnh vực ngách, nhận thức của người dùng còn thấp, và khung quy định tương ứng vẫn chưa rõ ràng. Quan trọng hơn, các công ty kiếm lợi từ việc thu thập dữ liệu thiếu động lực để áp dụng công nghệ này. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản các công ty xác thực danh tính linh hoạt hơn sử dụng nó. Khi các tiêu chuẩn quy định dần trở nên rõ ràng và nhận thức của công chúng được nâng cao, ZKPs có khả năng trở thành trụ cột của kỷ nguyên AI đáng tin cậy và xác minh kỹ thuật số - cung cấp cho cá nhân và tổ chức một cách tương tác an toàn và minh bạch trên nhiều nền tảng và qua nhiều biên giới.

Tác động thị trường: Mở khóa kinh tế của các thực thể thông minh

AI tạo ra giá trị hàng trăm tỷ đô la cho nền kinh tế toàn cầu mỗi năm, nhưng phần lớn giá trị này vẫn bị khóa do rào cản xác minh danh tính. Nguyên nhân chủ yếu có ba: thứ nhất là các nhà đầu tư tổ chức cần hoàn thành việc kiểm tra tuân thủ KYC/AML nghiêm ngặt trước khi đầu tư vào các chiến lược được thúc đẩy bởi AI; thứ hai là các doanh nghiệp yêu cầu có được danh tính của các tác nhân có thể xác minh trước khi cho phép các hệ thống tự động truy cập vào cơ sở hạ tầng quan trọng; thứ ba là các cơ quan quản lý phải có cơ chế trách nhiệm hoàn chỉnh trước khi phê duyệt việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực nhạy cảm.

Hệ thống danh tính dựa trên ZKP đáp ứng tất cả những yêu cầu này trong khi vẫn giữ được lợi thế về bảo vệ quyền riêng tư và tính tự chủ mà hệ thống phi tập trung dựa vào. Bằng cách thực hiện cơ chế tiết lộ có chọn lọc, vừa có thể đáp ứng các yêu cầu quản lý vừa tránh việc tạo ra các tập dữ liệu cá nhân dễ bị tấn công. Thông qua công nghệ xác minh mật mã, cho phép các tác nhân tự chủ thiết lập môi trường tương tác mà không cần tin tưởng trước; trong khi cơ chế bảo vệ quyền kiểm soát của người dùng thì tự nhiên phù hợp với các nguyên tắc cốt lõi của các quy định bảo vệ dữ liệu mới nổi như GDPR và luật quyền riêng tư California.

Công nghệ này cũng giúp đối phó với cuộc khủng hoảng giả mạo ngày càng nghiêm trọng. Khi mỗi nội dung đều có thể được liên kết một cách mật mã với người sáng tạo đã được xác minh mà không tiết lộ danh tính thật của họ, chúng ta có thể ngăn chặn hiệu quả sự lan truyền thông tin sai lệch trong khi vẫn bảo vệ quyền riêng tư. Khi ranh giới giữa nội dung do AI tạo ra và sản phẩm sáng tạo của con người ngày càng trở nên mờ nhạt, cơ chế công nghệ này trở nên đặc biệt quan trọng.

Con đường ZK

Mặc dù có thể có người sẽ lập luận rằng bất kỳ hệ thống danh tính nào cũng là một bước tiến tới chủ nghĩa độc tài - nhưng nếu thiếu cơ chế xác minh kỹ thuật số, bất kỳ xã hội nào cũng sẽ không thể hoạt động. Thực tế là việc xác thực danh tính đã được triển khai rộng rãi, chỉ là hiệu quả thực hiện thì đáng lo ngại. Mỗi khi chúng ta tải lên giấy tờ để đáp ứng yêu cầu KYC, chấp nhận quét nhận diện khuôn mặt, hoặc để hoàn thành xác minh độ tuổi mà gửi dữ liệu cá nhân, thì đều tham gia vào hệ thống danh tính vừa xâm phạm, vừa có nguy cơ an ninh cao và hiệu quả kém.

zk-SNARK cung cấp một con đường tiến tới việc vừa tôn trọng quyền riêng tư cá nhân, vừa thiết lập sự tin cậy cần thiết cho các hoạt động kinh tế phức tạp. Công nghệ này cho phép chúng ta xây dựng những hệ thống mà ở đó người dùng thực sự kiểm soát dữ liệu của họ, quá trình xác minh không cần dựa vào các biện pháp giám sát, con người và các tác nhân AI có thể tương tác an toàn trong khi vẫn giữ được quyền tự chủ của mình.