10 ngân hàng EU bắt tay! Năm 2026 thúc đẩy stablecoin euro, thách thức quyền bá chủ của đồng USD

Một liên minh gồm 10 ngân hàng dự kiến sẽ ra mắt stablecoin neo theo đồng euro thông qua một pháp nhân được Ngân hàng Trung ương Hà Lan cấp phép vào năm 2026. BNP Paribas (Ngân hàng Paris Pháp) đã thông báo vào thứ Ba rằng họ sẽ hợp tác với chín ngân hàng EU khác, lên kế hoạch phát hành stablecoin được hỗ trợ bằng euro “vào nửa cuối năm 2026”. Hiện tại, tổng vốn hóa stablecoin định giá bằng euro chưa đến 350 triệu euro (khoảng 407 triệu USD), chỉ chiếm 1% thị phần toàn cầu, trong khi stablecoin neo theo USD vẫn thống trị thị trường.

Tham vọng stablecoin euro của Liên minh Qivalis

(Nguồn: KBC)

Thông báo hôm thứ Ba của BNP Paribas đánh dấu một bước đi chiến lược quan trọng của ngành ngân hàng EU trong lĩnh vực tài sản số. Là một trong những ngân hàng lớn nhất châu Âu, BNP Paribas sẽ phối hợp cùng chín ngân hàng EU khác để phát hành stablecoin euro thông qua pháp nhân Qivalis có trụ sở tại Amsterdam. CEO Qivalis, Jan-Oliver Sell, phát biểu: “Stablecoin euro bản địa không chỉ về tính tiện lợi mà còn liên quan đến chủ quyền tiền tệ trong thời đại số. Nó sẽ mang đến cơ hội mới cho doanh nghiệp và người tiêu dùng châu Âu, giúp họ tham gia thanh toán on-chain và thị trường tài sản số bằng đồng tiền quốc gia.”

Khái niệm “chủ quyền tiền tệ” cho thấy động lực sâu xa phía sau kế hoạch này. Thị trường stablecoin toàn cầu hiện bị thống trị bởi token định giá bằng USD, với USDT của Tether và USDC của Circle chiếm hơn 90% thị phần. Sự thống trị của đồng USD này không chỉ thể hiện ở hệ thống tài chính truyền thống mà còn lan sang lĩnh vực tài sản số. Đối với EU, phát hành stablecoin euro bản địa không chỉ là cơ hội kinh doanh mà còn là cân nhắc chiến lược về chủ quyền tài chính.

Thành phần của liên minh Qivalis cũng rất đáng chú ý. Dù thông báo chỉ đề cập đến BNP Paribas, việc cả 10 ngân hàng cùng tham gia cho thấy đây là một nỗ lực phối hợp xuyên quốc gia, xuyên tổ chức. Mô hình liên minh ngân hàng trong lĩnh vực stablecoin khá hiếm, bởi các nhà phát hành stablecoin chủ đạo hiện nay phần lớn là công ty công nghệ hoặc doanh nghiệp gốc crypto. Stablecoin do ngân hàng phát hành có thể mang lại sự tuân thủ quy định nghiêm ngặt hơn cùng uy tín từ hệ thống tài chính truyền thống.

Đặc điểm then chốt của stablecoin Qivalis

Thời gian phát hành: Dự kiến ra mắt vào nửa cuối năm 2026, cần có phê duyệt từ ngân hàng trung ương Hà Lan

Khung pháp lý: Tuân thủ đầy đủ quy định MiCA (thị trường tài sản số) của EU

Chủ thể phát hành: Pháp nhân liên minh gồm 10 ngân hàng EU, trụ sở tại Amsterdam

Thị trường mục tiêu: Doanh nghiệp và người tiêu dùng châu Âu, tập trung vào thanh toán on-chain và thị trường tài sản số

Việc chọn Hà Lan làm nơi đăng ký không phải là ngẫu nhiên. Hà Lan khá cởi mở trong lĩnh vực fintech và quản lý tiền mã hóa, Amsterdam cũng là một trung tâm tài chính quan trọng tại châu Âu. Ngân hàng trung ương Hà Lan có nhiều kinh nghiệm về quản lý tài sản số, tạo môi trường thuận lợi cho Qivalis xin giấy phép.

Cuộc đua quản lý: Khung MiCA và Đạo luật GENIUS của Mỹ

Khi các cơ quan quản lý Mỹ chuẩn bị triển khai một đạo luật thiết lập khung stablecoin thanh toán tại Mỹ, động thái ra mắt stablecoin euro trọng yếu cũng diễn ra. Đạo luật “GENIUS” này đã được Tổng thống Trump ký ban hành vào tháng 7. Việc các khung pháp lý được thúc đẩy đồng thời phản ánh sự cạnh tranh giữa các nền kinh tế lớn về quản lý stablecoin.

Quy định MiCA (Markets in Crypto-Assets) của EU được thông qua năm 2023 và bắt đầu triển khai từng giai đoạn từ 2024. Đây là khung quản lý tài sản số toàn diện đầu tiên trên thế giới, đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về vốn, tiêu chuẩn minh bạch và bảo vệ người tiêu dùng cho nhà phát hành stablecoin. MiCA yêu cầu các nhà phát hành phải nắm giữ đủ tài sản dự trữ chất lượng cao và kiểm toán định kỳ, được coi là dấu mốc trưởng thành của ngành stablecoin.

Đạo luật GENIUS của Mỹ đi theo hướng khác. Đạo luật này tập trung vào stablecoin thanh toán, yêu cầu nhà phát hành được cấp phép ở cấp liên bang hoặc bang và duy trì dự trữ 1:1. So với MiCA, GENIUS mang tính tập trung vào ứng dụng thanh toán và trao cho nhà phát hành nhiều linh hoạt hơn. Sự khác biệt này có thể khiến thị trường stablecoin châu Âu và Mỹ phát triển theo các lộ trình khác nhau.

Với Qivalis, khung MiCA vừa là thách thức vừa là cơ hội. Một mặt, yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt làm tăng chi phí vận hành và rào cản gia nhập; mặt khác, stablecoin tuân thủ MiCA sẽ nhận được “hộ chiếu” lưu thông trên toàn bộ thị trường EU, ưu thế mà khung pháp lý Mỹ không có. Nếu Qivalis được ngân hàng trung ương Hà Lan phê duyệt, stablecoin này về lý thuyết có thể sử dụng tại mọi quốc gia thành viên EU, tiếp cận thị trường khoảng 450 triệu dân.

Thực trạng khó khăn và thách thức bứt phá của stablecoin euro

Theo cố vấn ECB Jürgen Schaaf, đến thời điểm viết bài, vốn hóa stablecoin định giá bằng euro chưa tới 350 triệu euro (khoảng 407 triệu USD), chỉ chiếm chưa đến 1% thị phần toàn cầu vào tháng 7. Con số này đối lập hoàn toàn với quy mô stablecoin USD: USDT của Tether vượt 140 tỷ USD, USDC của Circle khoảng 35 tỷ USD, hai loại này chiếm hơn 90% thị phần stablecoin toàn cầu.

Khoảng cách lớn này phản ánh nhiều yếu tố cấu trúc. Thứ nhất, USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu và phương tiện thanh toán chính trong thương mại quốc tế, nên nhu cầu rộng lớn hơn. Thứ hai, các dự án stablecoin ban đầu hầu như đều chọn USD làm đồng neo, tạo hiệu ứng mạng lưới mạnh và lợi thế thanh khoản. Thứ ba, stablecoin USD đóng vai trò cặp giao dịch cơ sở trên sàn tiền mã hóa, vị trí này rất khó thay đổi.

Một thách thức khác với stablecoin euro là sự phân mảnh. Trước Qivalis, châu Âu đã có nhiều dự án stablecoin euro nhưng đều quy mô nhỏ, thiếu phối hợp. Điều này làm thanh khoản bị chia nhỏ, không tạo được chiều sâu thị trường. Mô hình liên minh 10 ngân hàng của Qivalis nhằm giải quyết vấn đề này, bằng cách hợp lực và đồng thuận, tạo ra một stablecoin euro có hiệu ứng quy mô.

Khi các ngân hàng EU nỗ lực thúc đẩy thị trường stablecoin, Thống đốc ngân hàng trung ương Hà Lan, ông Klaas Knot, được cho là đã cảnh báo rằng tăng trưởng của thị trường stablecoin có thể gây rủi ro tiềm ẩn cho chính sách tiền tệ. Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) trong báo cáo tháng 11 cũng nhận định rủi ro từ stablecoin có thể hạn chế, nhưng “tốc độ tăng trưởng nhanh cần được theo dõi sát sao”. Thái độ thận trọng này phản ánh lo ngại của ngân hàng trung ương rằng tiền kỹ thuật số tư nhân có thể làm suy yếu cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ.

Khoảng trống thị trường sau khi Tether rút lui

Nhà phát hành stablecoin Tether đã ngừng cho phép đổi lại token neo theo euro EURt từ ngày 25/11, sau khi thông báo kết thúc hỗ trợ token này gần một năm trước đó. Công ty giải thích động thái này là do quy định MiCA của EU, với CEO Paolo Ardoino cho rằng quy định này gây rủi ro cho stablecoin.

Việc Tether rút lui không phải ngẫu nhiên. MiCA áp đặt yêu cầu minh bạch nghiêm ngặt cho nhà phát hành stablecoin, bao gồm kiểm toán định kỳ, công bố dự trữ và chuẩn mực quản trị doanh nghiệp. Tether từ lâu đã bị chỉ trích vì thiếu minh bạch về dự trữ, dù gần đây đã cải thiện nhưng rõ ràng công ty cho rằng yêu cầu của MiCA là quá cao. Ardoino công khai chỉ trích MiCA tạo “rủi ro tồn tại” cho stablecoin, ám chỉ chi phí tuân thủ và hạn chế vận hành có thể khiến mảng này không còn khả thi.

Tether rút lui để lại khoảng trống cho thị trường châu Âu. Dù EURt không quá lớn nhưng với vai trò là một phần hệ sinh thái Tether, nó vẫn có lượng người dùng và thanh khoản nhất định. Khoảng trống này tạo cơ hội cho Qivalis và các dự án stablecoin euro tuân thủ MiCA khác. Quan trọng hơn, việc Tether rút lui gửi tín hiệu rõ ràng: EU quyết tâm xây dựng hệ sinh thái stablecoin riêng, không phụ thuộc vào các ông lớn Mỹ.

Bước ngoặt của thị trường stablecoin euro

Tether EURt rút lui: Dừng cho đổi lại vào tháng 11/2024, nhà dẫn đầu rời bỏ thị trường

MiCA triển khai toàn diện: Giai đoạn 2024-2025, định hình lại môi trường cạnh tranh

Liên minh ngân hàng tham gia: Các tổ chức như Qivalis lấp đầy khoảng trống

Quy định rõ ràng hơn: Lộ trình tuân thủ minh bạch, giảm bất ổn

Về lâu dài, việc Tether rút khỏi thị trường có thể được xem là khởi đầu của sự trưởng thành trên thị trường stablecoin euro. Trước đây, thị trường này chủ yếu do các dự án thiếu quản lý dẫn dắt; trong tương lai, nó sẽ do các tổ chức quy mô lớn tuân thủ quy định khắt khe điều hành. Dù chuyển đổi này có thể hi sinh phần nào lý tưởng “phi tập trung”, nhưng lại mở đường cho sự chấp nhận rộng rãi.

Nếu Qivalis ra mắt thành công vào năm 2026 và được thị trường đón nhận, nó có thể tạo hiệu ứng dây chuyền trong ngành ngân hàng châu Âu. Nhiều ngân hàng khác có thể tham gia phát hành stablecoin hoặc hợp tác với Qivalis để tạo hiệu ứng quy mô. Hệ sinh thái stablecoin do ngân hàng dẫn dắt này, cộng với thị trường chung EU và khung quản lý thống nhất, có tiềm năng mở ra một lãnh địa euro trong thế giới stablecoin toàn cầu.