Tái thế chấp có vấn đề gì vậy?

Tác giả: Kydo, Trưởng bộ phận truyền thông EigenCloud

Biên dịch: Saoirse, Foresight News

Thỉnh thoảng, bạn bè tôi sẽ gửi cho tôi vài tweet chế giễu về restaking, nhưng những lời chế giễu đó đều chưa đi vào trọng tâm. Vì vậy tôi quyết định tự mình viết một bài “than phiền” mang tính phản tỉnh.

Bạn có thể nghĩ tôi quá gần với sự việc này để giữ được sự khách quan; hoặc quá tự cao, không muốn thừa nhận rằng “chúng tôi đã tính sai”. Bạn cũng có thể nghĩ rằng, ngay cả khi mọi người đều cho rằng “restaking đã thất bại”, tôi vẫn sẽ viết một bài dài để biện hộ, nhất quyết không chịu nói ra hai chữ “thất bại”.

Những quan điểm này đều hợp lý, hơn nữa nhiều điều cũng có lý.

Nhưng bài viết này chỉ muốn trình bày khách quan sự thật: Rốt cuộc đã xảy ra điều gì, những gì đã triển khai, những gì chưa làm được, và chúng tôi đã rút ra bài học gì.

Tôi hy vọng những kinh nghiệm trong bài viết có tính phổ quát, có thể cung cấp một số tham khảo cho các nhà phát triển ở hệ sinh thái khác.

Sau hơn hai năm tích hợp tất cả các AVS (Dịch vụ xác thực tự chủ) chính trên EigenLayer và thiết kế EigenCloud, tôi muốn thành thật tổng kết: Chúng tôi đã làm sai ở đâu, đúng ở đâu, và tiếp theo sẽ đi về đâu.

Rốt cuộc, Restaking là gì?

Đến hôm nay tôi vẫn cần giải thích “restaking là gì”, điều này tự thân đã chứng tỏ, khi restaking còn là tâm điểm của ngành, chúng tôi đã không thể truyền đạt rõ ràng về nó. Đây chính là “bài học số 0” — tập trung vào một câu chuyện cốt lõi, và liên tục truyền tải nó.

Mục tiêu của đội ngũ Eigen luôn là “nói thì dễ, làm thì khó”: Thông qua việc nâng cao khả năng xác thực của tính toán off-chain, giúp mọi người xây dựng ứng dụng on-chain an toàn hơn.

AVS là nỗ lực đầu tiên và rất rõ ràng của chúng tôi vì mục tiêu này.

AVS (Dịch vụ xác thực tự chủ) là một mạng lưới proof-of-stake (PoS), bao gồm một nhóm các nhà vận hành phi tập trung thực hiện các nhiệm vụ off-chain. Hành vi của những nhà vận hành này sẽ bị giám sát, một khi vi phạm, tài sản staking của họ sẽ bị phạt. Để thực hiện “cơ chế phạt”, nhất định phải có “vốn staking” làm chỗ dựa.

Đây chính là giá trị của restaking: Không cần mỗi AVS đều phải xây dựng hệ thống bảo mật từ đầu, restaking cho phép tái sử dụng ETH đã staking, cung cấp bảo mật cho nhiều AVS. Điều này không chỉ làm giảm chi phí vốn, mà còn giúp khởi động hệ sinh thái nhanh hơn.

Vì vậy, khung khái niệm của restaking có thể tóm tắt như sau:

AVS: tức “lớp dịch vụ”, là nơi chứa hệ thống bảo mật kinh tế PoS kiểu mới;

Restaking: tức “lớp vốn”, thông qua việc tái sử dụng tài sản staking hiện có, cung cấp bảo mật cho các hệ thống này.

Đến nay tôi vẫn cho rằng ý tưởng này rất tinh tế, nhưng thực tế lại không lý tưởng như sơ đồ — nhiều thứ khi triển khai đã không đạt được như kỳ vọng.

Những điều chưa như kỳ vọng

1. Chúng tôi chọn sai thị trường: quá ngách

Chúng tôi không muốn “bất kỳ loại tính toán xác thực nào”, mà lại quá cố chấp với các hệ thống “ngay từ ngày đầu phải có tính phi tập trung, dựa vào cơ chế phạt, và bảo mật kinh tế hoàn toàn bằng mã hóa”.

Chúng tôi hy vọng AVS có thể trở thành “dịch vụ hạ tầng” — giống như nhà phát triển có thể xây dựng SaaS (phần mềm như một dịch vụ), bất kỳ ai cũng có thể xây dựng AVS.

Cách định vị này có vẻ nguyên tắc, nhưng lại thu hẹp rất nhiều phạm vi nhà phát triển tiềm năng.

Kết quả cuối cùng là, thị trường chúng tôi đối mặt “quy mô nhỏ, tiến triển chậm, rào cản cao”: Người dùng tiềm năng ít, chi phí triển khai cao, cả hai bên (đội và nhà phát triển) đều có chu kỳ thúc đẩy dài. Dù là hạ tầng của EigenLayer, công cụ phát triển, hay mỗi AVS ở lớp trên, đều cần vài tháng thậm chí vài năm để xây dựng xong.

Thời gian trôi nhanh gần ba năm: Hiện tại chúng tôi chỉ có hai AVS chủ đạo chạy trong môi trường sản xuất — là DIN (Mạng hạ tầng phi tập trung) của Infura và EigenZero của LayerZero. “Tỷ lệ chấp nhận” như vậy còn xa mới gọi là “rộng rãi”.

Nói thật, kịch bản thiết kế ban đầu của chúng tôi là “đội ngũ muốn có bảo mật kinh tế mã hóa và các nhà vận hành phi tập trung ngay từ ngày đầu”, nhưng nhu cầu thực tế trên thị trường lại là “giải pháp tiến triển dần, lấy ứng dụng làm trung tâm” hơn.

2. Bị hạn chế bởi môi trường pháp lý, chúng tôi buộc phải “im lặng”

Khi chúng tôi khởi động dự án, đó là thời kỳ đỉnh cao của “thời đại Gary Gensler” (chủ tịch SEC Hoa Kỳ — từng có lập trường siết chặt quản lý ngành crypto). Khi đó, nhiều công ty staking đang bị điều tra và kiện tụng.

Là “dự án restaking”, gần như mỗi câu chúng tôi nói công khai đều có thể bị hiểu là “cam kết đầu tư”, “quảng cáo lợi nhuận”, thậm chí có thể bị gửi trát hầu tòa.

Làn sương mù pháp lý này quyết định cách chúng tôi giao tiếp: Không thể thoải mái lên tiếng, cho dù đối diện với vô số tin xấu, bị đối tác đổ lỗi, bị công kích dư luận, cũng không thể ngay lập tức làm rõ hiểu lầm.

Chúng tôi thậm chí không thể tùy tiện nói “không phải như vậy” — vì phải cân nhắc rủi ro pháp lý trước.

Kết quả là, trong điều kiện giao tiếp không đầy đủ, chúng tôi đã phát hành token khóa. Nhìn lại, đúng là khá mạo hiểm.

Nếu bạn từng cảm thấy “đội Eigen tránh né một số vấn đề, hoặc im lặng bất thường”, rất có thể là do môi trường pháp lý này — một tweet sai lầm cũng có thể mang lại rủi ro không nhỏ.

3. AVS giai đoạn đầu làm loãng giá trị thương hiệu

Ảnh hưởng thương hiệu ban đầu của Eigen phần lớn đến từ Sreeram (thành viên nòng cốt của đội) — sự năng động, lạc quan và niềm tin “cả hệ thống lẫn con người đều có thể tốt lên” của anh ấy đã giúp đội thu hút lượng lớn thiện cảm.

Vài tỷ đô vốn staking càng củng cố thêm niềm tin ấy.

Nhưng chiến dịch đồng quảng bá với các AVS đầu tiên lại không xứng với “chiều cao thương hiệu” đó. Nhiều AVS giai đoạn đầu rất “ồn ào”, chỉ chạy theo các hot trend trong ngành, chúng không phải là “mạnh về kỹ thuật”, cũng không phải là “mẫu mực về uy tín” của AVS.

Lâu dần, mọi người bắt đầu gắn “EigenLayer” với “liquidity mining, airdrop mới nhất”. Nghi ngờ, mệt mỏi, thậm chí phản cảm hiện nay mà chúng tôi đối mặt, phần lớn đều bắt nguồn từ giai đoạn này.

Nếu được làm lại, tôi mong bắt đầu từ “ít hơn, nhưng chất lượng AVS tốt hơn”, kỹ tính hơn với đối tác có thể nhận endorsement thương hiệu, và chấp nhận cách quảng bá “chậm hơn, ít hype hơn”.

4. Công nghệ quá theo đuổi “giảm thiểu tin cậy”, dẫn đến thiết kế rườm rà

Chúng tôi cố xây một “hệ thống phạt chung hoàn hảo” — vừa chung, linh hoạt, bao phủ mọi kịch bản phạt, nhằm “giảm thiểu tin cậy”.

Nhưng khi triển khai thật, điều này khiến sản phẩm lặp lại chậm, còn mất rất nhiều thời gian giải thích một cơ chế mà “đa số chưa sẵn sàng hiểu”. Đến giờ, hệ thống phạt ra mắt gần một năm rồi mà vẫn phải liên tục giải thích.

Nhìn lại, nên đi theo lộ trình hợp lý hơn: Ra mắt giải pháp phạt đơn giản trước, để các AVS thử các mô hình tập trung, rồi tăng dần độ phức tạp của hệ thống. Nhưng chúng tôi lại đặt “thiết kế phức tạp” lên trước, cuối cùng phải trả giá bằng “tốc độ” và “độ rõ ràng”.

Những điều thật sự làm được

Người ta thường vội vàng dán nhãn “thất bại” cho mọi việc, cách làm này quá hời hợt.

Trong chương “restaking” này, có rất nhiều việc thực ra đã làm rất tốt, và những thành quả này vô cùng quan trọng với hướng đi tương lai của chúng tôi.

1. Chúng tôi chứng minh: Có thể thắng trong thị trường cạnh tranh khốc liệt

Chúng tôi thích win-win, nhưng cũng không sợ cạnh tranh — chỉ cần đã chọn thị trường nào, nhất định phải dẫn đầu.

Trong lĩnh vực restaking, Paradigm và Lido từng bắt tay hỗ trợ đối thủ cạnh tranh trực tiếp của chúng tôi. Khi ấy, TVL của EigenLayer chưa đến 1 tỷ USD.

Đối thủ có lợi thế về truyền thông, kênh, vốn, lại được “tin tưởng mặc định”. Nhiều người nói với tôi: “Comb này execution chắc chắn mạnh hơn, sẽ đè bẹp các bạn”. Nhưng thực tế không phải vậy — giờ chúng tôi chiếm 95% thị phần vốn restaking, thu hút 100% đội ngũ dev hàng đầu.

Ở lĩnh vực DA (khả dụng dữ liệu), chúng tôi xuất phát muộn hơn, đội nhỏ hơn, ít vốn hơn, trong khi đối thủ đã có lợi thế đầu tiên và truyền thông mạnh. Nhưng hiện nay, dùng chỉ số nào đo cũng thấy EigenDA chiếm thị phần DA rất lớn; khi đối tác lớn nhất triển khai toàn bộ, thị phần này sẽ tăng theo cấp số nhân.

Cả hai thị trường đều cạnh tranh cực kỳ khốc liệt, nhưng cuối cùng chúng tôi đều vượt lên.

2. EigenDA trở thành sản phẩm trưởng thành “thay đổi hệ sinh thái”

Việc ra mắt EigenDA trên hạ tầng EigenLayer là một bất ngờ lớn.

Nó trở thành nền tảng của EigenCloud, và mang đến thứ Ethereum rất cần — một kênh DA siêu quy mô. Có nó, Rollup vừa duy trì tốc độ cao, vừa không cần rời hệ sinh thái Ethereum để chạy sang chain mới.

MegaETH ra đời là vì đội ngũ tin Sreeram có thể giúp họ phá vỡ nút thắt DA; Mantle khi đề xuất BitDAO xây L2 cũng vì niềm tin đó.

EigenDA còn trở thành “khiên phòng thủ” của Ethereum: Khi nội bộ hệ sinh thái Ethereum có giải pháp DA native throughput cao, chain ngoài khó “mượn câu chuyện Ethereum để hút sự chú ý, đồng thời hút giá trị hệ sinh thái” hơn.

3. Thúc đẩy thị trường pre-confirmation phát triển

Một chủ đề cốt lõi giai đoạn đầu của EigenLayer là làm sao unlock pre-confirmation cho Ethereum thông qua EigenLayer.

Từ đó, pre-confirmation nhờ Base network mà nhận được nhiều chú ý, nhưng triển khai thực tế vẫn còn thử thách.

Để thúc đẩy hệ sinh thái, chúng tôi cùng phát động chương trình Commit-Boost — nhằm giải quyết “hiệu ứng khóa” của client pre-confirmation, xây dựng một nền tảng trung lập, cho phép ai cũng có thể đổi mới thông qua cam kết của validator.

Giờ đây, hàng chục tỷ USD vốn đã luân chuyển qua Commit-Boost, hơn 35% validator đã tham gia chương trình này. Khi các dịch vụ pre-confirmation mainstream ra mắt vài tháng tới, tỷ lệ này sẽ còn tăng cao.

Điều này rất quan trọng với “khả năng chống chịu” của hệ sinh thái Ethereum, cũng đặt nền móng cho đổi mới liên tục của thị trường pre-confirmation.

4. Luôn đảm bảo an toàn tài sản

Nhiều năm qua, chúng tôi đã bảo vệ an toàn cho hàng chục tỷ USD tài sản.

Nghe thì rất bình thường, thậm chí “nhàm chán” — nhưng thử nghĩ xem, trong ngành crypto có bao nhiêu hạ tầng từng “sập” theo đủ kiểu, mới thấy sự “bình thường” này khó đến nhường nào. Để tránh rủi ro, chúng tôi xây dựng hệ thống vận hành an toàn chắc chắn, tuyển dụng và đào tạo đội ngũ bảo mật hàng đầu thế giới, còn đưa “tư duy phản biện” vào văn hóa đội ngũ.

Văn hóa này cực kỳ quan trọng với bất kỳ mảng nào liên quan đến tiền của người dùng, AI, hay hệ thống thực tế — và “không thể bổ sung về sau”, phải xây nền móng từ đầu.

5. Ngăn Lido chiếm quá 33% thị phần staking dài hạn

Kỷ nguyên restaking có một ảnh hưởng bị đánh giá thấp: Lượng lớn ETH đã chảy vào các nhà cung cấp LRT, tránh để Lido chiếm quá 33% thị phần staking dài hạn.

Điều này vô cùng quan trọng với “cân bằng xã hội” của Ethereum. Nếu Lido chiếm hơn 33% staking mà không có giải pháp thay thế tin cậy, chắc chắn sẽ gây tranh cãi và xung đột lớn trong quản trị nội bộ.

Restaking và LRT không “biến hóa thành hoàn toàn phi tập trung”, nhưng chúng thật sự đã thay đổi xu hướng tập trung hóa staking — đây không phải thành tựu nhỏ.

6. Xác định rõ “biên giới thực sự” ở đâu

“Thu hoạch lớn nhất” thực ra là về mặt tư tưởng: Chúng tôi xác thực được luận điểm “thế giới cần nhiều hệ thống xác thực hơn”, nhưng cũng nhận ra “con đường thực hiện” — hóa ra hướng trước đây đã lệch.

Đường đúng hoàn toàn không phải là “bắt đầu từ bảo mật kinh tế mã hóa chung, kiên trì xây dựng hệ vận hành phi tập trung hoàn toàn từ ngày đầu, rồi ngồi chờ mọi lĩnh vực kết nối vào tầng này”.

Cách thực sự giúp “biên giới” mở rộng nhanh là: cung cấp công cụ trực tiếp cho nhà phát triển, để họ xây xác thực cho ứng dụng riêng, và cung cấp các primitive xác thực phù hợp. Chúng ta phải “chủ động tiếp cận nhu cầu nhà phát triển”, thay vì bắt họ ngay từ đầu đã là “protocol designer”.

Vì vậy, chúng tôi đã bắt đầu xây dựng các dịch vụ module nội bộ — EigenCompute (dịch vụ tính toán xác thực) và EigenAI (dịch vụ AI xác thực). Một số chức năng các đội khác phải gọi vốn hàng trăm triệu đô, mất vài năm mới làm được, chúng tôi có thể ra mắt chỉ trong vài tháng.

Hướng đi tiếp theo

Vậy, đối diện với từng ấy trải nghiệm — chọn thời điểm, kinh nghiệm thành công, bài học thất bại, “vết sẹo” thương hiệu — chúng tôi sẽ đối phó thế nào?

Dưới đây là kế hoạch bước tiếp theo và logic đằng sau:

1. Đưa token EIGEN thành trung tâm của hệ thống

Tương lai, toàn bộ EigenCloud và mọi sản phẩm chúng tôi xây quanh nó, đều sẽ lấy token EIGEN làm trung tâm.

Định vị của token EIGEN là:

Động lực bảo mật kinh tế cốt lõi của EigenCloud;

Tài sản bảo chứng cho mọi loại rủi ro mà nền tảng gánh chịu;

Công cụ nắm bắt giá trị cốt lõi cho toàn bộ fee flow và hoạt động kinh tế trên nền tảng.

Giai đoạn đầu, nhiều người kỳ vọng “token EIGEN sẽ nắm bắt giá trị gì” khác với “cơ chế thực tế” — điều này gây ra không ít bối rối. Giai đoạn tới, chúng tôi sẽ dùng thiết kế và hệ thống triển khai thực tế để lấp đầy khoảng trống này. Sẽ có thêm chi tiết được công bố sau.

2. Để nhà phát triển xây “ứng dụng xác thực”, không chỉ giới hạn ở AVS

Luận điểm cốt lõi của chúng tôi không đổi: Thông qua nâng cao khả năng xác thực của tính toán off-chain, giúp mọi người xây ứng dụng on-chain an toàn hơn. Nhưng công cụ thực hiện “tính xác thực” sẽ không còn giới hạn ở một loại.

Có lúc là bảo mật kinh tế mã hóa; có lúc là ZK proof, TEE (môi trường thực thi tin cậy), hoặc giải pháp kết hợp. Cốt lõi không phải “tôn vinh một công nghệ”, mà là để “tính xác thực” trở thành primitive mặc định trong tech stack mà dev có thể tiếp cận trực tiếp.

Mục tiêu của chúng tôi là thu hẹp khoảng cách giữa “hai trạng thái”:

Từ “tôi có một ứng dụng”, đến “tôi có một ứng dụng mà người dùng, đối tác, hoặc cơ quan quản lý đều có thể xác minh”.

Nhìn vào hiện trạng ngành, “crypto-econ + TEE” chắc chắn là lựa chọn tối ưu — nó cân bằng tốt nhất giữa “tính lập trình của dev” (xây được gì) và “bảo mật” (không chỉ lý thuyết, mà thật sự khả thi).

Tương lai, khi ZK proof và các cơ chế xác thực khác đủ trưởng thành, đáp ứng nhu cầu dev, chúng tôi cũng sẽ tích hợp vào EigenCloud.

3. Đầu tư sâu vào lĩnh vực AI

Biến đổi lớn nhất trong ngành tính toán toàn cầu hiện nay chính là AI — đặc biệt là AI Agents. Ngành crypto cũng không thể đứng ngoài.

AI Agent bản chất là “mô hình ngôn ngữ được bọc công cụ, thực hiện thao tác trong môi trường nhất định”.

Hiện tại, không chỉ mô hình ngôn ngữ là “hộp đen”, mà logic thao tác của AI Agent cũng không minh bạch — vì thế đã xuất hiện vụ hack do “phải tin tưởng dev”.

Nhưng nếu AI Agent có “tính xác thực”, mọi người không còn cần phải tin dev nữa.

Để AI Agent có tính xác thực, phải đáp ứng ba điều kiện: quá trình suy luận của LLM xác thực được, môi trường tính toán thực thi xác thực được, và tầng dữ liệu lưu trữ, truy xuất, hiểu ngữ cảnh cũng xác thực được.

EigenCloud được thiết kế chính cho các kịch bản này:

EigenAI: cung cấp dịch vụ suy luận LLM xác thực, quyết định được;

EigenCompute: cung cấp môi trường thực thi thao tác xác thực;

EigenDA: cung cấp lưu trữ và truy xuất dữ liệu xác thực.

Chúng tôi tin rằng “AI Agent xác thực” là một trong những kịch bản cạnh tranh nhất của “dịch vụ cloud xác thực” — vì thế chúng tôi đã có đội ngũ chuyên biệt đầu tư vào lĩnh vực này.

4. Định nghĩa lại logic “staking và lợi nhuận”

Muốn có lợi nhuận thật, phải chịu rủi ro thật.

Chúng tôi đang khám phá các “kịch bản staking” rộng hơn, để vốn staking có thể bảo chứng cho các loại rủi ro sau:

Rủi ro smart contract;

Rủi ro các loại tính toán khác nhau;

Rủi ro mô tả rõ ràng, định giá lượng hóa được.

Lợi nhuận tương lai sẽ phản ánh đúng “rủi ro minh bạch, dễ hiểu đã chấp nhận”, chứ không chỉ chạy theo “liquidity mining đang hot”.

Logic này cũng sẽ tự nhiên tích hợp vào kịch bản sử dụng, phạm vi bảo chứng và cơ chế dòng chảy giá trị của token EIGEN.

Lời cuối

Restaking đã không trở thành “lớp vạn năng” như tôi (và nhiều người) từng kỳ vọng, nhưng nó cũng chưa biến mất. Trong hành trình phát triển dài, nó đã trở thành hình mẫu mà hầu hết “sản phẩm đời đầu” đều trở thành:

Một chương quan trọng, những bài học đắt giá, và hạ tầng hiện nay chống lưng cho những business rộng lớn hơn.

Chúng tôi vẫn duy trì các nghiệp vụ liên quan restaking, vẫn coi trọng nó — chỉ là không còn muốn bị câu chuyện ban đầu giới hạn nữa.

Nếu bạn là thành viên cộng đồng, dev AVS, hoặc nhà đầu tư vẫn đang gắn Eigen với “dự án restaking đó”, hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn “điều gì đã xảy ra”, và “chúng tôi đang đi đâu”.

Hiện tại, chúng tôi đang bước vào một lĩnh vực “TAM lớn hơn”: một bên là cloud service, một bên là nhu cầu ứng dụng trực tiếp từ dev. Chúng tôi cũng đang khám phá “đường đua AI còn chưa khai thác hết”, và sẽ tiếp tục thực hiện với execution cao nhất.

Đội vẫn rất máu lửa, tôi nóng lòng muốn chứng minh cho mọi người hoài nghi thấy — chúng tôi làm được.

Tôi chưa bao giờ lạc quan về Eigen như bây giờ, cũng vẫn liên tục mua thêm token EIGEN, sau này vẫn sẽ như vậy.

Chúng tôi vẫn chỉ mới ở giai đoạn bắt đầu.